ترومبوآمبولی وریدی چیست؟

ترومبوآمبولی وریدی (VTE) شکل گیری لخته خون در ورید است. اگر لخته در ورید عمقی ایجاد شود، عموماً در پا، ترومبوز ورید عمقی یا DVT نامیده می شود. اگر این لخته، آزاد شده و به سمت ریه ها حرکت نماید، آمبولی ریه یا PE نامیده می شود. DVT و PE مجموعاً VTE شناخته شده که وضعیت بسیار خطرناک و کشنده ای است.

• ترومبوز ورید عمقی (DVT) لخته شدن خون در ورید عمقی ( عموماً در پاها)
• آمبولی ریه (PE) لخته خون در ریه ها. آمبولی ریه زمانی اتفاق می افتد که لخته ایجاد شده در ورید عمقی، از دیواره رگ جدا شده و به سمت ریه ها حرکت کرده و مسیر تامین خون ریه هارا مسدود کند. آمبولی ریه اغلب کشنده است.
• DVT + PE = VTEدو اتفاق DVT و PE مجموعاً VTE نامیده می شود.

ترومبوآمبولی وریدی مهمترین عامل مرگ و معلولیت در جهان است. یک بررسی علمی جامع، که توسط کمیته راهبردی روز جهانی ترومبوز انجام شده ، نشان داده است که سالانه بیش از ده میلیون مورد ترومبوآمبولی وریدی، در کشور های با درآمد، کم، متوسط و بالا اتفاق می افتد. باید توجه داشت که اطلاعات مربوط به فوت بیماران، در رابطه با ترومبوآمبولی وریدی عموماً ثبت نمی شود و آمارها اغلب محدود به اروپا و آمریکا است. در مورد یافته های علمی بیشتر بخوانید.

نگران کننده این جا است که، بیشتر مردم از این موضوع بی اطلاع اند. بررسی انجام شده توسط روز جهانی ترومبوز و ایپسوس- راید نشان داد که آگاهی عمومی مردم دنیا در رابطه با ترومبوز، DVT و PE پایین بوده و خیلی پایین تراز آگاهی آنها در مورد سایر بیماری ها نظیر سکته قلبی، سکته مغزی، فشارخون، سرطان پستان، سرطان پروستات و ایدز است. در مورد یافته های علمی بیشتر بخوانید.. 

اعداد و ارقام

• سالانه حدود ۱۰ میلیون مورد ترومبوآمبولی وریدی در دنیا ¹
• سالانه ۱۰۰،۰۰۰ - ۳۰۰،۰۰۰ مورد مرگ به دلیل ترومبوآمبولی وریدی در آمریکا ²
• سالانه ۵۴۴،۰۰۰ مورد مرگ به دلیل ترومبوآمبولی وریدی در اروپا ³
• در آمریکا و اروپا ، تعداد افرادی که به علت ترومبوآمبولی وریدی میمیرند از جمع تعداد افرادی که به دلیل ایدز، سرطان پستان، سرطان پروستات و تصادفات رانندگی کشته میشوند بیشتر است ⁴
• تا ۶۰ درصد موارد ترومبوآمبولی وریدی در زمان بستری بیمارستانی و یا بعداز آن اتفاق میفتد، که مهم ترین عامل قابل پیشگیری مرگ های بیمارستانی است ¹

عوامل خطر زا

ترومبوآمبولی وریدی تبعیضی قایل نمی شود. مردان و زنان در هر سن وسال، نژاد و قومیت مبتلا می شوند. عوامل مشخصی باعث افزایش خطر لخته های کشنده می شود.

علایم هشدار دهنده و نشانگان بیماری

ترومبوآمبولی وریدی گاهی بدون هرگونه علامت هشدار دهنده و نشانگان اتفاق می افتد و قابل شناسایی و تشخیص توسط متنصصان نیست. نشانگانی که ظاهر می شود، ممکن است مربوط به DVT یا PE باشد.

ارزیابی خطر و پیشگیری

نتایج تحقیقات نشان می دهد که ترومبوآمبولی وریدی اغلب قابل پیشگیری است، و استراتژی های پیشگیرانه بر مبنای شواهد، از وقوع لخته در افراد پرخطر جلوگیری می کند.

برای مشخص شدن افراد در معرض خطر، متخصصان باید مراحل ارزیابی خطر ترومبوآمبولی وریدی را انجام دهند. این مرحله شامل ابزار یا پرسش نامه ایست که اطلاعات بیمار شامل سن، سابقه پزشکی، دارو های مصرفی و عوامل مربوط به روش و طرز زندگی او را جمع آوری می کند. از این اطلاعات برای مشخص شدن پتانسیل و شدت در خطر بودن بیمار ( زیاد ، متوسط و کم ) برای ایجاد لخته خون در پاها یا ریه ها استفاده می شود.

اگر در بیمارستانی پذیرش شده اید و این ارزیابی برایتان انجام نشده فعالانه تقاضای ارزیابی کنید..

برای افرادی که در خطر، تشخیص داده می شوند، باید تدابیر پیشگیرانه اعمال شود که شامل :

• داروهای ضد لخته شدن ( رقیق کننده های خون که ضد انعقاد اطلاق می شوند)
• دستگاه های مکانیکی

به بیمارانی که در بیمارستان بستری اند توصیه می شود، تحرک داشته باشند و تا جایی که ممکن است با تمرین های ورزشی پا و ساق پا را حرکت دهند.

درمان

DVT و PE شرایط خطرناک و تهدید کننده زندگی بوده و نیازمند توجهات پزشکی فوری هستند. درمان ها از بیماری به بیمار دیگر، میتواند متفاوت باشد، ولی عموماً شامل داروهای رقیق کننده خون برای تکه تکه شدن لخته و جلوگیری از ایجاد لخته های جدید بکار می رود. گزینه های موجود عبارتند از :

• ضد انعقادها (بعنوان مثال، هپارین تزریقی، هپارین با وزن مولکولی کم، قرص هایی نظیر apixaban، dabigatran و rivaroxaban، edaxaban و warfarin )
• وسایل مکانیکی (بعنوان مثال ، جوراب های ماساژ دهنده )
• درمان ترومبولیتیک (برای مثال، tissue plasminogen activator)

تشخیص و درمان بموقع اغلب به بهبود بیمار منجر می شود، ولی مشکلات مزمن، نظیر post thrombotic syndrome و chronic thromboembolic pulmonary hypertension ممکن است ظاهر شود.

بار مالی بیماری

علاوه بر صدمات بیماری، VTE باعث صدمات اقتصادی مهمی در سطح جهانی است. آزمایشات تشخیصی متعدد و داروهای مورد نیاز، بستری طولانی مدت در بیمارستان و پیگیری های مراقبت و درمان - شامل تکرار VTE می تواند بسیار پر هزینه باشد. ولی با تمرکز بر پیشگیری ترومبوآمبولی وریدی ، سیستم بهداشت و درمان می تواند در هزینه ها صرفه جویی کرده ، با ارتقای کیفیت نتایج ، نهایتاً جان انسانها را نجات دهد. در بعضی از کشورها مدت هاست، که اجرای سیاست ها و پروتکل های استفاده از روش های مناسب پیشگیری استاندارد شده، و حتی مورد تشویق هم قرار گرفته است.

• در بریتانیا، هزینه VTE برای NHS ، سالیانه ۶۴۰ میلیون پاوند است .⁵
• در آمریکا، هزینه تشخیص و درمان VTE ، سالیانه ۱۵/۵ میلیارد دلار است.⁶
• در استرالیا، اگر سلامتی از دست رفته ( معلولیت و مرگ زود رس ) محاسبه شود، هزینه سالیانه ۱۹/۹ میلیارد دلار است.⁷

¹ Jha AK, Larizgoitia I, Audera-Lopez C, Prasopa-Plaisier N, Waters H, Bates DW. The global burden of unsafe medical care: analytic modeling of observational studies. BMJ Qual Saf 2013; 22;809-15. Retrieved from: http://qualitysafety.bmj.com/content/22/10/809.full.pdf+html

² US Department of Health and Human Services. Surgeon General's Call to Action to Prevent Deep Vein Thrombosis and Pulmonary Embolism 2008. Available at: http://www.surgeongeneral.gov/topics/deepvein.

³ Heit, JA. Poster 68 presented at: American Society of Hematology, 47th Annual Meeting, Atlanta, GA, December 10-13, 2005.

⁴ Cohen AT, Agnelli G, Anderson FA, et al. Venous thromboembolism (VTE) in Europe. Thromb Haemost. 2007;98:756-764.

⁵ House of Commons Health Committee Report on the Prevention of Venous Thromboembolism in Hospitalised Patients. www.publications.parliament.uk/pa/cm200405/cmselect/cmhealth/99/9902.html.

⁶ Medscape. Medscape General Medicine. 2004:6(3)5.

⁷ According to data from the international studies (Voskanyan J.E. et al, Organization standardized prevention of venous thromboembolic events in a multidisciplinary hospital, Surgery Volume 08-N2-2006, on average the frequency of hospital deaths from PE stands at 0.3%